A European school for children
To Δημοτικό Σχολείο Λεμεσού Στ΄ (ΚΑ΄) - Αγίου Νικολάου, στα πλαίσια συμμετοχής του στο πρόγραμμα Εράσμους + ΚΑ1 με θέμα «Συμπερίληψη, Επικοινωνία και Μαθητοκεντρικά Περιβάλλοντα Μάθησης με τη χρήση των ΤΠΕ», συμμετείχε την εβδομάδα 8-12 Απριλίου 2024 σε εκπαιδευτικό σεμινάριο στην Φλωρεντία, από τον εκπαιδευτικό φορέα Teachers Academy, με θέμα «A European school for all children». Ήταν ένα πολύ χρήσιμο σεμινάριο το οποίο έγειρε πολλούς προβληματισμούς και ανταλλαγή συζητήσεων, για πολλά καίρια ζητήματα συμπεριληπτικής εκπαίδευσης, χωρίς διακρίσεις για όλους τους μαθητές της Ευρώπης, θέματα που είναι κοινά προς προβληματισμό σε όλες τις χώρες.
Ζήτημα πρώτο: τεχνολογία και τεχνητή νοημοσύνη. Ήταν ένα σεμινάριο που μάθαμε πολλά και χρήσιμα εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης για την εκπαίδευση. Είδαμε εφαρμογές που όντως μπορούν να κάνουν την ζωή του εκπαιδευτικού πολύ εύκολη. Σε όλα τα επίπεδα. Οργάνωση ύλης, προγραμματισμός, ετοιμασία διαγωνισμάτων, ασκήσεων, ομαδικών εργασιών, αξιολόγηση, διαδραστική συζήτηση στην τάξη. Το ζήτημα είναι ότι πολλά από αυτά τα εργαλεία, δεν διδάσκονται ικανοποιητικά στους μαθητές, με αποτέλεσμα να χρησιμοποιούν οι μαθητές τις εφαρμογές ΑΙ για να κάνουν εντελώς μηχανικά όλες τις εργασίες τούς χωρίς καθόλου κόπο, χρόνο και σκέψη. Μασημένη τροφή που φαίνεται σωστή αλλά δυστυχώς δεν τους βοηθά να μάθουν, απλά να διεκπεραιώσουν αυτό που τους ζητείται, γρήγορα και αποτελεσματικά. H ουσία είναι να μάθουμε στους μαθητές να διασταυρώνουν πληροφορίες και να είναι σίγουροι για την δυνατότητα να χρησιμοποιούν σωστά τις πληροφορίες αυτές, βάζοντας μέσα την δική τους κριτική σκέψη και άποψη.
Επίσης υπάρχουν χώρες που έχουν αρχίσει να ψηφίζουν νομοθεσίες για να απαγόρευση των κινητών στη μέση εκπαίδευση στα σχολεία, η Ιταλία το πέρασε από τις αρχές του Απρίλη. Έχει αυξηθεί πολύ η νοσηρότητα των μαθητών αφού τα διαλείμματα είναι με ένα κινητό στο χέρι, υπάρχουν πολλά κρούσματα παραβάσεων προσωπικών δεδομένων και προβολή δημόσια παιδιών μεταξύ τούς χωρίς την έγκριση τους, ηλεκτρονικός εκφοβισμός κτλ. Άρα βάζοντας όλα αυτά στη ζυγαριά και την πραγματική ακαδημαϊκή αξία των κινητών στα σχολεία, ψηφίζουν κατά των κινητών , γιατί η ζημιά φαίνεται να είναι μεγαλύτερη.
Υπάρχει μεγάλη αύξηση ειδικά μετά τον κόβιτ σε εφήβους αυτοκτονικών τάσεων, αυτοτραυματισμών, συσσωρευμένου θυμού και στεναχώριας. Βλέπουν ότι η μεγάλη στροφή στην τεχνολογία, χωρίς όμως την εκπαίδευση στη σωστή χρήση της αλλά και η έλλειψη άλλων σημαντικών στοιχείων όπως είναι η αυτογνωσία του ατόμου, οι κοινωνικές δεξιότητες, η ικανότητα να προσαρμόζεται σε αλλαγές, κάνει μεγαλύτερη ζημιά στα παιδιά και εφήβους, παρά τις τεράστιες δυνατότητες που μπορεί να τους δίνει σε κάποια πεδία. Δεν μπορείς να σταματήσεις την τεχνολογία σίγουρα, αλλά μπορείς να ελέγξεις τον βαθμό εμπλοκής της στη μαθησιακή διαδικασία, σε ένα όντως βοηθητικό πλαίσιο και όχι ανούσιο και καταστροφικό.
Συμπεριληπτική εκπαίδευση. Σχεδόν σε όλες τις χώρες που συμμετείχαν (Ισπανία, Ιταλία, Λιθουανία, Λατβια, Ελλάδα) η συμπερίληψη είναι πλήρης στην τάξη. Δεν έχουν καθόλου ειδικές τάξεις άρα μια τάξη των 30 μαθητών στην δημοτική ή μέση εκπαίδευση, θα έχει σίγουρα μέσα ένα έως τέσσερα παιδιά, που με τα δεδομένα της Κύπρου θα είχαν ώρες στην ειδική τάξη. Μετά από χρόνια εφαρμογής , οι εκπαιδευτικοί προβληματίζονται με τον τρόπο που έχει γίνει η εφαρμογή της συμπερίληψης. Φαίνεται ότι ο όρος συμπερίληψη δεν εφαρμόζεται πουθενά σωστά δηλαδή με πόρους , ώστε να υπάρχουν αρκετοί ειδικοί εκπαιδευτικοί δίπλα στα παιδιά αυτά ή με δυνατότητα να υπάρχουν κάποια δωμάτια για κάποια ώρα χαλαρώσεις με άλλα μέσα (sensory rooms). Αυτό σημαίνει ότι και τα παιδιά τα ίδια, δεν έχουν πρόσβαση σε ότι δικαιούνται στην πραγματικότητα ως βοήθεια. Απλά, με τον όρο αυτό έχουν εξοικονομηθεί στην πραγματικότητα πολλά λεφτά από θέσεις εκπαιδευτικών που έχουν χαθεί ή από το κόστος να συντηρούνται αίθουσες ειδικής εκπαίδευσης, ενώ το άγχος και η πίεση των εκπαιδευτικών έχουν εκτοξευτεί στα ύψη, για να χειριστούν τόσα πολλά και διαφορετικά περιστατικά και ιδιαιτερότητες.
Θετικά της Κύπρου. Η εφαρμογή του μαθήματος αγωγής ζωής- υγείας όπου από μικρή ηλικία διδάσκουμε στα παιδιά δεξιότητες ζωής, αναγνώρισης και έκφρασης συναισθημάτων, διαχείρισης συγκρούσεων, με παιγνιώδη και θεατρική μορφή, σε συστηματική και οργανωμένη βάση. Ο αριθμός 25 ειδικά στην μέση είναι από τούς πιο χαμηλούς στις χώρες που συμμετείχαν. Ότι ακόμα είμαστε λίγο πίσω στην τεχνολογία μας δίνει χρόνο να επιμορφωθούμε και να σκεφτούμε σοβαρά πως πρέπει να εισάγονται κάποια πράγματα και όχι απλά να το θεωρούμε πανάκια. Όμως οι εκπαιδευτικοί της Κύπρου πρέπει να επιμορφωθούμε σε όλες τις βαθμίδες για τις δυνατότητες των ΑΙ γιατί θα μας λύσουν τα χέρια ως εκπαιδευτικοί.
Εννοείται στο εξωτερικό παίρνουν βαθμούς στο σπίτι από το δημοτικό αν και το θέμα της αξιολόγησης είναι παντού περίπλοκο και ευαίσθητο. Απλά τους φαίνεται αδιανόητο ότι τα παιδιά και οι γονείς δεν έχουν μια εικόνα μαθησιακή για τα παιδιά τούς τα πρώτα 7 χρόνια όπως είμαστε στην Κύπρο, αφού σε πολλές χώρες παίρνουν κάποια μορφή αξιόλογης από την προδοτική. Επίσης, σε όλες τις χώρες που συμμετείχαμε σε αυτό το σεμινάριο, αν ο εκπαιδευτικός έχει υποψία μαθησιακής δυσκολίας, γίνονται όλες οι έρευνες και τα τέστ από ειδικούς πριν μιλήσουν στους γονείς, για να έχουν στοιχεία να τους αποδείξουν τον ισχυρισμό τούς. Θα θεωρηθεί παραμέληση ένας γονιός να αρνηθεί βοήθεια μετά από αυτή την έρευνα. Το ότι στην Κύπρο πρέπει ο γονιός να εγκρίνει τη διαδικασία διερεύνησης, είναι κάτι που καθυστερεί συχνά τις διαδικασίες να ξεκινήσουν και να έχουν τελικά τα παιδιά πρόσβαση στη βοήθεια που δικαιούνται.
Το εκπληκτικό για τα δικά μας δεδομένα είναι ότι όλα τα σχολεία στις περισσότερες χώρες που συμμετείχαν δήλωσαν ότι έχουν από έναν έως 3,4 μόνιμους ψυχολόγους σε κάθε σχολείο, αναλόγως μεγέθους σχολείου, οι οποίοι κάνουν παρά πολλά πράγματα τα οποία τώρα τα αναλαμβάνουμε ως εκπαιδευτικοί. Στο εξωτερικό θεωρούν ότι δεν είμαστε ειδικοί να χειριζόμαστε δύσκολα ζητήματα μόνοι μας οι εκπαιδευτικοί είναι για να οργανώνουν το μάθημα, τους στόχους, τις δραστηριότητες, κάνουν πολλά πράγματα αλλά όλα εκπαιδευτικών ζητημάτων και μόνο, τίποτα έξω από τις εκπαιδευτικές μας υπευθυνότητες.
Η εκπαίδευση είναι παγκόσμια σε ένα σημείο καμπής και ψάχνει τους προσανατολισμούς της ξανά, το ότι εμείς είμαστε είμαστε λίγο πιο πίσω σε κάποια ζητήματα που θεωρούμε ότι πρέπει να φτάσουμε, αλλά πολύ πίσω σε άλλα πολύ σημαντικά όπως για παράδειγμα οι κτηριακές μας υποδομές, ας γίνει αφορμή να πάρουμε τα πράγματα εκεί πού είναι πραγματικά καλύτερο, για το μέλλον μαθητών και εκπαιδευτικών. Ας μην ξεχνάμε ότι η επένδυση στην παιδεία, είναι επένδυση σε ένα καλύτερο μέλλον για κάθε χώρα.
Δήμητρα Χατζησταύρου,
Εκπαιδευτικός Δημοτικής Εκπαίδευσης